فرمان برقی یا EPS چیست؟

سیستم فرمان یکی از مهم‌ترین بخش‌های هر خودرو است که مستقیماً بر ایمنی و کنترل وسیله نقلیه تأثیر می‌گذارد. در گذر زمان، فرمان خودروها از مدل‌های مکانیکی ساده به سیستم‌های پیشرفته‌تری مانند فرمان هیدرولیکی و در نهایت فرمان برقی یا EPS تکامل یافته‌اند.

اما فرمان برقی چیست؟ این سیستم با بهره‌گیری از یک موتور الکتریکی، به راننده کمک می‌کند تا فرمان را با نیروی بسیار کمتری بچرخاند. برخلاف فرمان‌های هیدرولیکی که نیازمند پمپ، روغن و شلنگ هستند، EPS تنها با نیروی برق کار می‌کند. این ویژگی باعث کاهش مصرف انرژی، افزایش دقت فرمان‌پذیری و کاهش هزینه‌های نگهداری می‌شود.

به همین دلیل، بیشتر خودروهای مدرن به این سیستم مجهز هستند تا تجربه رانندگی روان‌تر، ایمن‌تر و کم‌مصرف‌تری را برای رانندگان فراهم کنند.

فهرست مطالب

جایگاه فرمان برقی در خودروهای امروزی

سیستم فرمان یکی از حیاتی‌ترین اجزای خودرو است که امکان کنترل جهت حرکت را برای راننده فراهم می‌کند. عملکرد صحیح این سیستم نقش مستقیمی در ایمنی و پاسخ‌دهی خودرو دارد.

معرفی سیستم فرمان و اهمیت آن در هدایت خودرو

وظیفه اصلی سیستم فرمان، انتقال نیروی چرخشی از فرمان به چرخ‌های جلو است تا خودرو بتواند در مسیر دلخواه حرکت کند. در گذشته، این سیستم‌ها عمدتاً مکانیکی یا هیدرولیکی بودند و برای چرخاندن فرمان، به نیروی بیشتری از سوی راننده نیاز داشتند.

با پیشرفت فناوری، سیستم‌های کمکی نظیر فرمان برقی (EPS) توسعه یافتند. این سیستم‌ها با استفاده از موتور الکتریکی، فرایند چرخاندن فرمان را بسیار آسان‌تر کرده‌اند. فرمان برقی نه‌تنها باعث کاهش خستگی راننده می‌شود، بلکه به دلیل عدم نیاز به پمپ و روغن هیدرولیک، مصرف سوخت کمتری داشته و عملکرد کلی خودرو را بهبود می‌بخشد.

فرمان برقی (EPS) چیست؟

فرمان برقی یا EPS (Electric Power Steering) یکی از فناوری‌های پیشرفته در صنعت خودروسازی است که جایگزین سیستم‌های هیدرولیکی سنتی شده. در این سیستم، نیروی کمکی برای چرخاندن فرمان از طریق یک موتور الکتریکی تأمین می‌شود و دیگر نیازی به پمپ‌های هیدرولیکی و روغن فرمان نیست.

استفاده از EPS در خودروهای مدرن به دلیل مزایایی مانند کاهش مصرف انرژی، بهبود کنترل در سرعت‌های بالا و امکان تنظیم نرمی فرمان متناسب با شرایط رانندگی، به‌طور گسترده‌ در حال گسترش است. این سیستم علاوه بر افزایش بهره‌وری و دقت، نیاز به سرویس‌های دوره‌ای و تعمیرات مکرر را نیز کاهش داده است.

این سیستم با استفاده از حسگرهای پیشرفته، میزان نیروی لازم برای چرخش فرمان را تشخیص داده و آن را به‌صورت هوشمند تنظیم می‌کند.

EPS در خودرو چیست؟

سیستم فرمان برقی یا EPS (Electric Power Steering) یک فناوری کمکی در خودرو است که با استفاده از یک موتور الکتریکی، نیروی مورد نیاز برای چرخش فرمان را تأمین می‌کند. برخلاف سیستم‌های هیدرولیکی که به پمپ، روغن و تسمه وابسته‌اند، EPS تنها با برق کار می‌کند و مستقل از موتور احتراقی عمل می‌کند.

یکی از ویژگی‌های کلیدی این سیستم، تنظیم هوشمند میزان نیروی کمکی بر اساس سرعت خودرو است؛ به‌طوری‌که در سرعت‌های پایین، فرمان نرم‌تر و در سرعت‌های بالا، سفت‌تر می‌شود. این قابلیت باعث افزایش ایمنی، کاهش مصرف انرژی و بهبود تجربه رانندگی می‌شود.

اجزای اصلی فرمان برقی

در سیستم فرمان برقی، موتور الکتریکی به‌عنوان منبع اصلی نیروی کمکی، فشار لازم برای چرخاندن فرمان را تأمین می‌کند. سنسور گشتاور میزان نیروی واردشده از سوی راننده را اندازه‌گیری کرده و اطلاعات را به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) ارسال می‌کند. این واحد پس از پردازش داده‌ها، بر اساس شرایط رانندگی، میزان نیروی کمکی موردنیاز را تنظیم می‌کند. در نهایت، مکانیزم انتقال نیرو این فشار را به چرخ‌های جلو منتقل کرده و باعث چرخش نرم، سریع و دقیق فرمان می‌شود.

نحوه عملکرد فرمان برقی و تفاوت آن با سیستم‌های سنتی

فرمان برقی یا EPS برخلاف سیستم‌های سنتی مانند فرمان‌های هیدرولیکی که برای ایجاد نیروی کمکی به پمپ و روغن نیاز داشتند، تنها از نیروی برق استفاده می‌کند. در حین چرخاندن فرمان، حسگرهای گشتاور میزان فشار واردشده را اندازه‌گیری کرده و به ECU ارسال می‌کنند. سپس ECU با محاسبه شرایط لحظه‌ای، میزان دقیق نیروی کمکی را از طریق موتور الکتریکی اعمال می‌کند. این فرآیند موجب کاهش مصرف سوخت، افزایش دقت در کنترل فرمان و کاهش نیاز به تعمیرات مکرر نسبت به سیستم‌های قدیمی می‌شود.

مقایسه فرمان برقی با فرمان هیدرولیکی و مکانیکی

سیستم‌های فرمان خودرو معمولاً در سه دسته‌ی مکانیکی، هیدرولیکی و برقی (EPS) طبقه‌بندی می‌شوند که هرکدام عملکرد و ویژگی‌های خاص خود را دارند.

تفاوت در تأمین نیروی کمکی

در سیستم‌های هیدرولیکی، نیروی کمکی از طریق پمپ و مایع هیدرولیک تأمین می‌شود که انرژی خود را از موتور خودرو می‌گیرد. اما در فرمان برقی (EPS)، این نیرو از یک موتور الکتریکی مستقل تأمین می‌شود. این تفاوت منجر به کاهش فشار بر موتور و کاهش مصرف سوخت می‌گردد. برخلاف سیستم هیدرولیکی، EPS وابسته به موتور احتراقی نیست و کنترل دقیق‌تری در فرمان‌دهی ارائه می‌دهد.

تفاوت در عملکرد در شرایط رانندگی

فرمان برقی (EPS) بسته به سرعت خودرو، میزان نیروی کمکی را به‌صورت هوشمند تنظیم می‌کند. در سرعت‌های پایین، فرمان نرم‌تر می‌شود و در سرعت‌های بالا، سفت‌تر عمل می‌کند تا پایداری خودرو افزایش یابد. در مقابل، فرمان هیدرولیکی عملکرد نسبتاً ثابت و غیرقابل‌تنظیمی در همه شرایط دارد و حساسیت کمتری نسبت به تغییر شرایط رانندگی نشان می‌دهد.

تفاوت در هزینه تعمیر و نگهداری

سیستم هیدرولیکی به‌دلیل وجود مایع، پمپ، شیلنگ و اتصالات متعدد، نیازمند نگهداری منظم است و مستعد نشتی و خرابی‌های مکرر می‌باشد. در مقابل، فرمان برقی با حذف این قطعات مکانیکی، نیاز به سرویس‌های دوره‌ای کمتر دارد. البته در صورت خرابی، تعمیر سیستم EPS به‌مراتب پیچیده‌تر و هزینه‌برتر از سیستم هیدرولیکی خواهد بود.

مزایای فرمان برقی

• کاهش مصرف سوخت به دلیل حذف پمپ هیدرولیک و وابستگی کمتر به موتور احتراقی
• نرمی بیشتر فرمان در سرعت‌های پایین، مناسب برای رانندگی در ترافیک و پارک کردن
• سفت‌تر شدن فرمان در سرعت‌های بالا برای افزایش پایداری و ایمنی
• تنظیم هوشمند میزان نیروی کمکی بر اساس سرعت و شرایط رانندگی
• کاهش قطعات مکانیکی و حذف نیاز به روغن و تسمه
• کاهش نیاز به سرویس‌های دوره‌ای و نگهداری
• عملکرد مستقل از موتور خودرو، مناسب برای خودروهای هیبریدی و برقی
• افزایش دقت فرمان‌پذیری و کنترل بهتر خودرو در مانورهای سریع

معایب فرمان برقی

• وابستگی کامل به سیستم برق و ECU، با احتمال اختلال در صورت خرابی الکتریکی
• هزینه‌های بالاتر تعمیر و تعویض قطعات نسبت به فرمان هیدرولیکی
• پیچیدگی سیستم و نیاز به تجهیزات تخصصی برای عیب‌یابی و تعمیر
• در برخی خودروها، کاهش حس طبیعی و فیدبک فرمان نسبت به سیستم‌های هیدرولیکی
• دشواری تعمیر در صورت آسیب به سنسورها یا ماژول‌های کنترل الکترونیکی

علائم خرابی فرمان برقی و نحوه تشخیص آن

سیستم فرمان برقی برای عملکرد صحیح نیاز به هماهنگی دقیق میان موتور الکتریکی، سنسورهای گشتاور و واحد کنترل الکترونیکی (ECU) دارد. در صورتی که این اجزا به هر دلیلی دچار مشکل شوند، علائم مختلفی ظاهر خواهند شد که نشان‌دهنده خرابی در سیستم هستند.

سفت شدن ناگهانی فرمان و کاهش نرمی در هنگام چرخش

یکی از علائم رایج خرابی فرمان برقی، سفت شدن ناگهانی فرمان است. اگر در هنگام چرخاندن فرمان، احساس کنید که فرمان سخت‌تر از معمول می‌شود یا نرمی قبلی را ندارد، این ممکن است به دلیل خرابی سنسور گشتاور، مشکل در واحد کنترل الکترونیکی (ECU) یا نقص در ارتباط میان این اجزا باشد. در برخی موارد، کاهش ولتاژ باتری یا عملکرد نامناسب دینام نیز می‌تواند باعث کاهش نیروی کمکی سیستم فرمان شود.

اگر فرمان خودرو به‌طور غیرعادی سفت شود، این نشان‌دهنده یک مشکل در سیستم EPS است که باید هرچه سریع‌تر بررسی و رفع شود تا از مشکلات بعدی و هزینه‌های بالاتر جلوگیری گردد.

روشن شدن چراغ هشدار EPS در صفحه کیلومتر

یکی دیگر از علائم خرابی فرمان برقی، روشن شدن چراغ هشدار EPS روی صفحه نمایش کیلومتر است. این هشدار معمولاً نشان‌دهنده وجود مشکل در سیستم برق‌رسانی یا یکی از سنسورهای فرمان می‌باشد. در برخی موارد، این مشکل ممکن است موقتی باشد و با خاموش و روشن کردن خودرو برطرف شود. اما اگر چراغ هشدار همچنان روشن بماند، این به معنای وجود یک مشکل جدی‌تر در سیستم است که نیاز به بررسی تخصصی دارد. بی‌توجهی به این علامت می‌تواند منجر به ازکارافتادن کامل سیستم فرمان برقی و ایجاد مشکلات هزینه‌بر در آینده شود.

تأخیر یا عملکرد غیرطبیعی فرمان در هنگام تغییر جهت

در سیستم فرمان برقی EPS، تغییر جهت فرمان باید سریع و روان انجام شود. اما در صورت خرابی سیستم، ممکن است تأخیر یا گیرکردگی در چرخش فرمان احساس شود. این مشکل می‌تواند ناشی از نقص در موتور الکتریکی فرمان، خرابی سنسورها یا ضعف در اتصالات برقی باشد. همچنین، در برخی موارد، کاهش عملکرد فرمان در شرایط آب‌وهوایی سرد یا پس از عبور از مسیرهای ناهموار مشاهده می‌شود. هرگونه تأخیر یا تغییر غیرعادی در عملکرد فرمان باید سریعاً بررسی و رفع گردد تا از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود.

نتیجه گیری

با پیشرفت فناوری، فرمان برقی (EPS) به دلیل مزایای متعدد خود از جمله کاهش مصرف سوخت، افزایش دقت فرمان و نیاز کمتر به تعمیر و نگهداری، به‌طور فزاینده‌ای جایگزین سیستم‌های هیدرولیکی در خودروها شده است. با این حال، مانند هر سیستم پیچیده‌ای، فرمان برقی ممکن است دچار مشکلاتی مانند سفت شدن ناگهانی فرمان، روشن شدن چراغ هشدار EPS و تأخیر در واکنش فرمان شود که نشان‌دهنده خرابی سیستم هستند و نیاز به بررسی فوری دارند. برای حفظ عملکرد بهینه سیستم فرمان برقی و اطمینان از رانندگی ایمن، مشاوره تخصصی و انجام سرویس‌های دوره‌ای اهمیت زیادی دارد.

اگر شما هم به‌دنبال یادگیری نحوه تعمیر و نگهداری سیستم‌های برقی و انژکتوری خودروهای چینی هستید، دوره خودروهای چینی می‌تواند بهترین انتخاب برای شما باشد. در دوره برق و انژکتور و آپشنال خودروهای چینی، علاوه بر آموزش‌های کاربردی، با نحوه عیب‌یابی و تعمیر مشکلات سیستم‌های پیشرفته خودروهای چینی آشنا خواهید شد. در کنار آن، می‌توانید از مشاوره و پشتیبانی تخصصی تیم ما بهره‌مند شوید تا هر گونه مشکل فنی خودروهای خود را با اطمینان برطرف کنید.

جهت کسب اطلاعات بیشتر، می‌توانید با کارشناسان آکامی کارنو (شماره 91007001-031) تماس بگیرید تا راهنمایی‌های لازم را خدمت شما ارائه دهیم.