سیستم تهویه مطبوع خودکار در کیا و هیوندای و نحوه عملکرد آن

رانندگی در یک روز گرم تابستانی یا یک عصر سرد زمستانی بدون داشتن سیستمی که دمای کابین را به‌طور خودکار تنظیم کند، تقریباً غیرقابل‌تصور است. خودروهای مدرن کیا و هیوندای با بهره‌گیری از سیستم تهویه مطبوع خودکار (Automatic Climate Control)، این آسایش را برای سرنشینان به ارمغان آورده‌اند. اما این سیستم هوشمند چگونه کار می‌کند؟ چه اجزایی دارد و در صورت بروز مشکل، چگونه می‌توان آن را عیب‌یابی کرد؟

در این مقاله جامع از آکادمی کارنو مهارت، قصد داریم به دنیای پیچیده و هوشمند تهویه دیجیتال کیا و هیوندای سفر کنیم. ما ساختار این سیستم را از سنسورهای دقیق آن گرفته تا یونیت کنترل مرکزی و عملگرهای مکانیکی، به‌طور کامل تشریح خواهیم کرد. همچنین، با بررسی ارورهای رایج و روش‌های عیب‌یابی، به شما کمک می‌کنیم تا درک عمیق‌تری از این فناوری پیدا کنید. اگر شما یک تعمیرکار حرفه‌ای هستید یا صرفاً به مباحث فنی خودرو علاقه‌مندید، این مقاله برای شما نوشته‌ شده است.

سیستم تهویه مطبوع خودکار چیست و چه تفاوتی با نوع دستی دارد؟

احتمالاً همه ما با سیستم‌های تهویه دستی (کولر و بخاری معمولی) آشنا هستیم. در این سیستم‌ها، شما به‌صورت دستی سرعت فن، دمای باد خروجی (با چرخاندن درجه از آبی به قرمز) و جهت پرتاب باد (روی صورت، پاها یا شیشه) را تنظیم می‌کنید. این سیستم هیچ‌گونه بازخوردی از دمای واقعی داخل کابین ندارد و تا زمانی که شما آن را تغییر ندهید، به کار خود ادامه می‌دهد.

اما سیستم تهویه مطبوع خودکار یا دیجیتال، یک مغز متفکر دارد. شما فقط دمای مطلوب خود را (مثلاً ۲۲ درجه سانتی‌گراد) روی پنل تنظیم می‌کنید و دکمه «AUTO» را فشار می‌دهید. از این لحظه به بعد، سیستم به‌طور هوشمند و خودکار همه‌چیز را مدیریت می‌کند تا دمای داخل کابین دقیقاً به عدد تنظیم‌شده توسط شما برسد و در همان حد باقی بماند.

این سیستم برای انجام وظیفه خود:

• سرعت فن را کم یا زیاد می‌کند.
• دمای هوای خروجی را با ترکیب هوای سرد و گرم تنظیم می‌کند.
• جهت پرتاب باد را تغییر می‌دهد (مثلاً در ابتدا برای خنک‌کردن سریع، باد را به سمت صورت هدایت می‌کند).
• ورودی هوا را بین هوای تازه بیرون و هوای داخل کابین (حالت گردش مجدد) تغییر می‌دهد.

این هوشمندی، حاصل همکاری دقیق مجموعه‌ای از سنسورها، یک ایسیو و عملگرهای مکانیکی است که در ادامه به تفصیل آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

اجزای اصلی سیستم تهویه مطبوع خودکار کیا و هیوندای

برای درک کامل نحوه عملکرد این سیستم، باید با بازیگران اصلی این مجموعه آشنا شویم. این سیستم از سه بخش اصلی تشکیل شده است: سنسورها (ورودی‌ها)، یونیت کنترل (پردازشگر) و عملگرها (خروجی‌ها).

۱. کنترل یونیت تهویه

قلب تپنده و مرکز فرماندهی سیستم تهویه، یونیت کنترل تهویه یا FATC (Full Automatic Temperature Control) است. این یونیت که معمولاً در پشت پنل داشبورد قرار دارد، وظایف زیر را بر عهده دارد:

• دریافت اطلاعات: به‌طور مداوم داده‌ها را از تمام سنسورهای سیستم (دمای داخل، دمای بیرون، شدت نور خورشید و…) دریافت می‌کند.
• پردازش داده‌ها: با استفاده از یک الگوریتم پیچیده، اطلاعات دریافتی را با دمای تنظیم‌شده توسط راننده مقایسه می‌کند.
• صدور فرمان: بر اساس نتایج پردازش، دستورات لازم را به عملگرها (موتورهای دریچه، فن و کمپرسور) ارسال می‌کند تا شرایط کابین را به حالت مطلوب برسانند.

این یونیت همچنین قابلیت عیب‌یابی خودکار دارد و در صورت بروز خطا در هر یک از اجزا، کد خطای مربوطه را در حافظه خود ذخیره می‌کند که از طریق دستگاه دیاگ قابل خواندن است.

۲. سنسورها

سنسورها اطلاعات محیطی را جمع‌آوری کرده و به یونیت کنترل ارسال می‌کنند. بدون این حسگرهای دقیق، حالت «AUTO» عملاً بی‌معنی خواهد بود. مهم‌ترین سنسورهای تهویه مطبوع کیا و هیوندای عبارت‌اند از:

سنسور دمای داخل کابین

این سنسور که معمولاً در نزدیکی زانوی راننده یا روی پنل تهویه قرار دارد، وظیفه اندازه‌گیری دمای هوای داخل کابین را بر عهده دارد. یونیت کنترل از این اطلاعات به‌عنوان مبنای اصلی برای تصمیم‌گیری استفاده می‌کند. اگر این سنسور خراب شود، سیستم درک درستی از دمای واقعی داخل نخواهد داشت و عملکرد آن کاملاً مختل می‌شود.

سنسور دمای بیرون

این سنسور که اغلب پشت سپر جلو نصب می‌شود، دمای هوای محیط بیرون خودرو را اندازه‌گیری می‌کند. این اطلاعات به یونیت کنترل کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد با چه قدرتی سیستم را فعال کند. برای مثال، اگر بیرون بسیار گرم باشد، سیستم با شدت بیشتری شروع به کار خواهد کرد.

سنسور تابش نور خورشید

این سنسور کوچک که روی داشبورد و نزدیک به شیشه جلو قرار دارد، شدت و زاویه تابش نور خورشید را اندازه‌گیری می‌کند. وقتی نور خورشید مستقیم به داخل کابین می‌تابد، باعث گرم‌شدن سریع‌تر می‌شود. این سنسور به یونیت کنترل اطلاع می‌دهد تا سرمایش را افزایش دهد و این گرمای اضافی را جبران کند. در سیستم‌های دو منطقه‌ای، ممکن است دو سنسور برای سمت راننده و شاگرد وجود داشته باشد.

سنسور کیفیت هوا (AQS)

این سنسور پیشرفته که در مسیر ورودی هوای تازه قرار دارد، وجود گازهای آلاینده مانند مونوکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن را در هوای بیرون تشخیص می‌دهد. در صورت تشخیص آلودگی (مثلاً هنگام رانندگی در تونل یا ترافیک سنگین)، یونیت کنترل به‌طور خودکار دریچه ورودی هوا را می‌بندد و سیستم را روی حالت گردش هوای داخل قرار می‌دهد تا از ورود هوای آلوده به کابین جلوگیری کند.

سنسور ضد یخ‌زدگی اواپراتور

این سنسور روی اواپراتور (رادیاتور خنک‌کننده داخل اتاق) نصب می‌شود و دمای سطح آن را پایش می‌کند. اگر دمای اواپراتور به نزدیک صفر برسد، رطوبت هوا روی آن یخ می‌زند و مسیر عبور هوا مسدود می‌شود. این سنسور با ارسال سیگنال به یونیت کنترل، باعث قطع‌ و وصل‌ شدن کلاچ کمپرسور شده و از یخ‌زدگی اواپراتور جلوگیری می‌کند.

۳. عملگرها

پس از پردازش اطلاعات، یونیت کنترل فرمان‌های خود را به عملگرها ارسال می‌کند. این قطعات مکانیکی وظیفه اجرای دستورات را بر عهده دارند.

• موتور دریچه مخلوط‌ کن هوا: این موتور مهم‌ترین عملگر برای تنظیم دما است. با چرخاندن یک دریچه، میزان هوای عبوری از رادیاتور بخاری (گرم) و اواپراتور (سرد) را ترکیب می‌کند تا دمای هوای خروجی دقیقاً مطابق با دستور یونیت کنترل باشد. خرابی این قطعه، دلیل اصلی مشکل معروف «باد یک طرف سرد و یک طرف گرم» است.
• موتور دریچه حالت: این موتور وظیفه دارد مسیر جریان هوا را به سمت خروجی‌های مختلف (صورت، پا، شیشه جلو یا ترکیبی از آن‌ها) هدایت کند. اگر سیستم روی یک حالت خاص گیر کرده باشد، به احتمال زیاد این موتور دچار مشکل شده است.
• موتور دریچه ورودی هوا: این عملگر دریچه‌ای را کنترل می‌کند که بین ورود هوای تازه از بیرون و گردش هوای داخل کابین سوئیچ می‌کند.
• مجموعه فن: این قطعه که شامل یک موتور الکتریکی و یک مقاومت (در سیستم‌های دستی) یا یک ماژول کنترل الکترونیکی (در سیستم‌های خودکار) است، سرعت پرتاب باد را بر اساس فرمان یونیت کنترل تنظیم می‌کند.

نکته مهم: تشخیص دقیق خطاهای مربوط به سنسورها و عملگرها نیازمند دانش فنی و استفاده از دستگاه‌های دیاگ پیشرفته است.

عیب‌یابی و ارورهای رایج سیستم تهویه دیجیتال کیا و هیوندای

حالا که با اجزای سیستم آشنا شدیم، بیایید نگاهی به مشکلات و کدهای خطای رایج در تهویه مطبوع خودکار کیا و هیوندای بیندازیم.

چگونه کدهای خطا را بخوانیم؟

در بسیاری از مدل‌های کیا و هیوندای، می‌توان بدون دستگاه دیاگ و با فشردن ترکیبی از دکمه‌ها روی پنل تهویه، حالت عیب‌یابی خودکار را فعال کرد. یک روش رایج به این صورت است:

1. موتور را روشن کنید.
2. دکمه «OFF» پنل تهویه را فشار دهید.
3. دکمه «MODE» را ۴ بار در کمتر از ۲ ثانیه فشار دهید، در حالی که دکمه «AUTO» را نگه داشته‌اید.

در این حالت، نمایشگر پنل شروع به چشمک‌زدن کرده و کدهای خطای دو رقمی را نمایش می‌دهد. این کدها به مشکلات خاصی در سیستم اشاره دارند.

کدهای خطای متداول

توجه: این لیست صرفاً یک نمونه است و کدها ممکن است در مدل‌های مختلف، متفاوت باشند. همیشه به دفترچه راهنمای تعمیراتی خودروی مورد نظر مراجعه کنید.

مشکلات رایج و راه‌حل‌های آن‌ها

• مشکل: باد کولر خنک نیست یا به‌اندازه کافی سرد نمی‌کند.
  • علت احتمالی: کمبود گاز مبرد (نشتی در سیستم)، خرابی کمپرسور، کثیفی کندانسور (رادیاتور جلوی خودرو)، خرابی سنسور ضد یخ‌زدگی.
• مشکل: باد از یک سمت داشبورد سرد و از سمت دیگر گرم است.
  • علت احتمالی: خرابی یا گیرکردن موتور دریچه مخلوط‌کن هوا برای آن سمت. این یکی از شایع‌ترین مشکلات در این سیستم‌هاست.
• مشکل: پرتاب باد ضعیف است، حتی وقتی فن روی دور آخر است.
  • علت احتمالی: کیپ شدن فیلتر کابین، خرابی موتور فن یا ماژول کنترل آن.
• مشکل: جهت پرتاب باد تغییر نمی‌کند و روی یک حالت گیر کرده است.
  • علت احتمالی: خرابی موتور دریچه حالت.

نکات کلیدی برای نگهداری از سیستم تهویه مطبوع

برای اطمینان از عملکرد صحیح و طولانی‌مدت سیستم تهویه مطبوع خودکار کیا و هیوندای، رعایت چند نکته ساده اما حیاتی ضروری است:

1. تعویض منظم فیلتر کابین: فیلتر کابین کثیف، جریان هوا را کاهش داده و به موتور فن فشار می‌آورد. توصیه می‌شود هر ۱۰ تا ۱۵ هزار کیلومتر آن را تعویض کنید.
2. سرویس دوره‌ای: حداقل سالی یک‌بار، فشار گاز سیستم و عملکرد کمپرسور را توسط یک متخصص بررسی کنید.
3. تمیز کردن کندانسور: کندانسور که در جلوی رادیاتور آب قرار دارد را از حشرات و گرد و غبار تمیز نگه دارید تا تبادل حرارتی به‌خوبی انجام شود.
4. استفاده در زمستان: سعی کنید حداقل ماهی یک‌بار به مدت چند دقیقه کولر را (حتی در زمستان) روشن کنید. این کار باعث گردش روغن در سیستم شده و از خشک‌شدن اورینگ‌ها و کاسه‌نمدها جلوگیری می‌کند.

نتیجه‌گیری

سیستم تهویه مطبوع خودکار کیا و هیوندای یک شاهکار مهندسی است که با هماهنگی دقیق بین سنسورها، واحد کنترل و عملگرها، آسایش بی‌نظیری را برای سرنشینان فراهم می‌کند. درک نحوه عملکرد اجزای مختلف این سیستم، از سنسور دمای داخل گرفته تا موتورهای دریچه، کلید اصلی برای عیب‌یابی دقیق و سریع مشکلات آن است. همان‌طور که دیدیم، بسیاری از ایرادات رایج مانند گرم و سرد بودن باد در دو سمت داشبورد یا ضعف در پرتاب باد، ریشه در خرابی قطعات الکترومکانیکی مشخصی دارند.

به‌عنوان یک تعمیرکار حرفه‌ای یا علاقه‌مند به دنیای خودرو، تسلط بر این مباحث نه‌تنها دانش فنی شما را افزایش می‌دهد، بلکه شما را قادر می‌سازد تا خدمات دقیق‌تر و باکیفیت‌تری به مشتریان خود ارائه دهید. امیدواریم این مقاله از آکادمی کارنو مهارت به شما در شناخت بهتر این فناوری کمک کرده باشد. برای یادگیری عمیق‌تر و کسب مهارت‌های عملی، همواره می‌توانید با کارشناسان ما در تماس باشید.

یک قدم تا حرفه‌ای شدن در عیب‌یابی کیا و هیوندای فاصله دارید!

همان‌طور که دیدید، تشخیص دقیق خطاهای سیستم تهویه و کار با دستگاه دیاگ برای رفع آن‌ها، نیازمند دانش عملی و به‌روز است. اگر می‌خواهید از یک تعمیرکار خوب به یک متخصص مرجع در زمینه این خودروها تبدیل شوید، ما مسیر را برای شما هموار کرده‌ایم.

در دوره برق و انژکتور کیا و هیوندای، شما به‌صورت کاملاً عملی و پروژه‌محور، صفر تا صد عیب‌یابی سیستم‌های الکترونیکی این خودروها، از جمله تهویه مطبوع پیشرفته، انژکتور، و یونیت‌های کنترلی را فرا خواهید گرفت و برای پیچیده‌ترین چالش‌های بازار کار آماده می‌شوید.

دوره برق و انژکتور و آپشنال خودروهای کره ای

18.800.000 تومان

یادگیری صفر تا صد برق، انژکتور و آپشنال خودروهای کره ای در ۴۲ فصل آموزشی تئوری و عملی، با تدریس تخصصی مهندس سپهر علیمحمدی، ویژه ارتقای مهارت فنی‌کاران خودرو.مناسب برای فنی‌کارانی که به‌دنبال افزایش درآمد خود هستند.

سوالات متداول

۱. چرا تهویه خودکار خودروی من مدام بین هوای بیرون و گردش داخلی سوئیچ می‌کند؟ این رفتار معمولاً طبیعی است و به عملکرد سنسور کیفیت هوا (AQS) مربوط می‌شود. زمانی که سنسور، هوای آلوده بیرون را تشخیص دهد، به‌طور خودکار سیستم را روی حالت گردش داخلی قرار می‌دهد تا از ورود آلاینده‌ها جلوگیری کند و پس از عبور از منطقه آلوده، دوباره به حالت ورودی هوای تازه بازمی‌گردد.

۲. تفاوت تهویه خودکار تک کاناله و دو کاناله (Dual Zone) چیست؟ در سیستم تک کاناله، دمای تنظیم‌شده برای کل فضای کابین یکسان است. اما در سیستم دو کاناله، راننده و سرنشین جلو می‌توانند دماهای متفاوتی را برای سمت خودشان تنظیم کنند. این سیستم‌ها دارای سنسورها و موتورهای دریچه مخلوط‌کن هوای مجزا برای هر سمت هستند.

۳. آیا می‌توانم خودم فیلتر کابین را تعویض کنم؟ بله، در اکثر خودروهای کیا و هیوندای، فیلتر کابین پشت جعبه داشبورد قرار دارد و تعویض آن نسبتاً ساده است. با مراجعه به دفترچه راهنمای خودرو یا ویدیوهای آموزشی می‌توانید این کار را انجام دهید. این کار ساده، تأثیر بزرگی بر کیفیت هوای کابین و عملکرد سیستم تهویه دارد.

۴. چرا نمایشگر دمای بیرون، عدد اشتباهی را نشان می‌دهد؟ این مشکل معمولاً به دلیل خرابی سنسور دمای بیرون یا آسیب‌دیدگی سیم‌کشی آن (مثلاً در یک تصادف جزئی از جلو) رخ می‌دهد. از آنجایی که این سنسور در عملکرد سیستم تهویه خودکار تأثیرگذار است، بهتر است در اسرع وقت تعویض یا تعمیر شود.